Dawny kanał pod kamienicą
W Łodzi dawne fabryki i kamienice stoją na rzekach. Właśnie odnaleziono kanał dawnej rzeczki pod remontowaną przez Miasto kamienicą przy ulicy Legionów 37a. Spodziewano się tego odkrycia. Przebieg kanału był dobrze znany. Ceglany kanał rzeczki zwanej „Ciekiem od Piotrkowskiej” zachował się w dobrym stanie. Nie zaglądano do niego ponad 100 lat.
Zrozumiałe jest, że łódzkie fabryki lokowano przy rzeczkach. Produkcja przędzy i materiałów wymagała bowiem dużej ilości czystej wody. Skąd jednak kanały dawnych rzek pod kamienicami?
Rozwijające się w amerykańskim tempie miasto potrzebowało nowych terenów pod zabudowę. Zasypywano więc doliny dawnych rzeczek i istniejące na nich stawy. Zniknął staw na Starym Mieście, zniknął też staw na Jasieniu przy Kilińskiego (dziś boiska SMS). Staw Geyera na Jasieniu przy Białej Fabryce był dwa razy większy od obecnego zbiornika w Parku Reymonta. Głód mieszkaniowy w dawnej Łodzi zachęcił niektórych inwestorów do wznoszenia kamienic bezpośrednio nad kanałami ściekowymi. Było to dość ryzykowne przedsięwzięcie. Podczas burz bowiem kanały szybko wypełniały się deszczówką, która zalewała ulice i okoliczne posesje. Spierano się, kto powinien te stare kanały czyścić z osadów. Właściciele kamienic twierdzili, że jest to obowiązek władz miasta, te z kolei utrzymywały, że za stan techniczny kanałów muszą odpowiadać właściciele działek, przez które one przebiegają. Spór zakończył się dopiero w latach 20-tych XX wieku. Miasto bowiem zaczęło pobierać opłaty za odprowadzanie ścieków do starych kanałów. Uzyskane w ten sposób fundusze przeznaczano na ich remonty i budowę nowych kolektorów ściekowych.
Najwięcej kamienic zbudowano na „Cieku od Piotrkowskiej” – przebiegał on od Piotrkowskiej, równolegle do ulicy Próchnika, przecinał Zachodnią i po łuku kierował się do skrzyżowania Legionów z Gdańską, dalej przez kamienice przy Legionów, Mielczarskiego i famuły Poznańskiego. Łączył się z rzeką Łódką na terenie zakładów Poznańskiego. Jednym z budynków, który wzniesiono na kanale „Cieku od Piotrkowskiej” był Teatr Wielki Fryderyka Sellina przy ulicy Legionów 14/16.
Kolejną rzeczką, nad którą budowano kamienice była Karolewka. Jej kryty kanał rozpoczynał się przy skrzyżowaniu Kościuszki z Zieloną, przecinał Stare Polesie i kierował się do otwartego koryta rzeki przy dworcu Łódź Kaliska.
Nad dawną rzeczką zbudowano też kamienice przy ulicy Pomorskiej, na wysokości browaru Anstadta. Do dziś, pod ziemią jest tam kanał jednego z dopływów Łódki. Niedawno, podczas robót budowlanych odkryto jego fragment. Również przy Zgierskiej stoją kamienice, które wzniesiono nad kanałem dawnego cieku płynącego wzdłuż dawnej granicy Bałut z Łodzią.
Ciekawostki:
Jedyną w Łodzi fabryką zbudowaną bezpośrednio na rzece jest Nowa Tkalnia Karola Scheiblera przy ulicy Kilińskiego. Do dziś pod dawną tkalnią przebiega stary kanał rzeki Jasień o szerokości 5 metrów i wysokości ponad 2 metrów.
Zanim w 1925 roku rozpoczęto budowę miejskich kanałów w Łodzi było aż 21 km prowizorycznych krytych kanałów rzecznych i otwartych rowów.
Największym krytym kanałem rzecznym w Łodzi jest zbudowany podczas I wojny światowej betonowy kanał rzeki Łódki na Starym Mieście. Ma wysokość ponad 3 metrów i szerokość prawie 7 metrów. Można go oglądać w Parku Staromiejskim przez specjalny ażurowy właz.
Data dodania 06 czerwca 2022