Dział Oczyszczalni Ścieków

Grupowa Oczyszczalnia Ścieków Łódzkiej Aglomeracji Miejskiej (GOŚ ŁAM), położona na południowo – zachodniej granicy Łodzi, na prawym brzegu rzeki Ner, oczyszcza ścieki z Łodzi, Pabianic i Konstantynowa oraz z gmin Ksawerów i Nowosolna. Trafiające do GOŚ ścieki poddawane są najpierw oczyszczaniu mechanicznemu, a następnie biologicznemu.

Oczyszczanie mechaniczne ścieków zaczyna się od kraty rzadkiej, wychwytującej największe gabarytowo zanieczyszczenia niesione ze ściekami, aby następnie skierować je na kraty gęste (Hala Krat). Kraty te oddzielają drobne odpady (skratki) obecne w ściekach, a reszta przepływa do ośmiu podłużnych zbiorników, tzw. piaskowników, w których następuje oddzielenie piasku od ścieków (sedymentacja czyli opadanie). Zgromadzony na dnie tych zbiorników piasek jest wypompowywany, płukany w płuczkach piasku i przewożony na wydzieloną część Składowiska Odpadów GOŚ-Laguny.

Ostatnim obiektem mechanicznego oczyszczania ścieków są osadniki wstępne. To 6 prostokątnych zbiorników o pojemności ok. 4.000 m3 każdy, wyposażonych w zgarniacze zgrzebłowe zbierające osad gromadzący się na dnie oraz tzw. kożuch, czyli tłuszcze i części pływające na powierzchni ścieków. Osad, nazywany osadem wstępnym i kożuch odprowadzane są do zamkniętych komór fermentacyjnych, tzw. ZKF-ów – czterech wysokich zbiorników o pojemności 10 000 m³ każdy, stanowiących najbardziej rozpoznawalne obiekty oczyszczalni.

Oczyszczanie biologiczne polega na rozłożeniu zawartych w ściekach związków organicznych oraz związków azotu i fosforu przez mikroorganizmy (bakterie) znajdujące się w osadzie ściekowym (tzw. osadzie czynnym). W GOŚ oczyszczanie biologiczne prowadzone jest na 7 liniach. Każda z nich to prostokątna komora osadu czynnego (reaktor biologiczny) o pojemności ok. 19.900 m3, w której zachodzą reakcje chemiczne przy udziale bakterii. W GOŚ w oczyszczaniu ścieków wykorzystywany jest proces osadu czynnego o nazwie MUCT, który przebiega w trzech strefach - beztlenowej, niedotlenionej i tlenowej. W reaktorach biologicznych wykorzystuje się proces recyrkulacji między tymi trzema strefami czyli zawracania części osadu ściekowego do wcześniejszego etapu oczyszczania, aby w pełni wykorzystać żyjące w osadzie bakterie. Biologiczne oczyszczanie ścieków jest skomplikowanym procesem, zależy od wielu czynników: zawartości tlenu, temperatury, rodzaju dopływających ścieków. Proces wymaga ciągłego monitorowania. W GOŚ odbywa się to on-line, poprzez pomiar wielu parametrów: tlenu (O2), różnych form azotu i fosforu, odczynu pH, stężenia osadu oraz tzw. potencjału redoks, czyli wskaźnika informującego o tym, jakie reakcje chemiczne przebiegają w procesie oczyszczania. W zależności od tych parametrów, regulowana jest ilość powietrza dostarczanego do strefy tlenowej z Hali Dmuchaw.

Końcowymi obiektami biologicznego oczyszczania ścieków są prostokątne osadniki wtórne (7 szt. o powierzchni 2.160 m2 każdy), w których następuje oddzielenie osadu od oczyszczonych ścieków. Podobnie jak w osadnikach wstępnych, również tutaj pracują zgarniacze. Oczyszczone ścieki są odprowadzane kanałem zbiorczym do odbiornika, tj. rzeki Ner.

Osady usuwane ze ścieków w trakcie oczyszczania przechodzą dalsze procesy. Najpierw poddawane są zagęszczaniu – osad wstępny zagęszczany jest grawitacyjnie w lejach osadników wstępnych, a osad nadmierny – mechanicznie na zagęszczarkach taśmowych. Tak zagęszczone osady trafiają do ZKF-ów W nich, w temperaturze 35÷38ºC, osad poddawany jest fermentacji, aby zmniejszyć w nim ilość związków organicznych oraz patogenów. W wyniku fermentacji osadów powstaje biogaz, który po oczyszczeniu z siarkowodoru i związków krzemu jest wykorzystywany w agregatach do produkcji energii elektrycznej i ciepła na potrzeby własne GOŚ. Przefermentowany osad jest odgazowywany, odwadniany mechanicznie, a następnie kierowany do Instalacji Termicznego Przekształcania Osadów. Odpady z tego procesu są wywożone na Składowisko Odpadów z ITPO.

Od 2018 roku trwa modernizacja oczyszczalni realizowana przez Miasto Łódź w ramach projektu Gospodarka ściekowa w Łodzi, faza III, współfinansowanego z Funduszu Spójności UE. Projekt obejmuje następujące zadania:

Budowa zbiorników retencyjnych, o łącznej pojemności 40 tysięcy m3, wykorzystywane do czasowego zatrzymania dopływu podczas intensywnych opadów deszczu, roztopów, a także ścieków o wysokim stopniu zanieczyszczenia. Dzięki temu reguluje się obciążenie części biologicznej oczyszczalni, zarówno w okresach deszczowych jak i bezdeszczowych.
Modernizacja instalacji odwadniania osadów, obejmująca wymianę starych pras osadu na nowe i bardziej wydajne wirówki.
Zwiększenie przepustowości 6 i 7 linii biologicznego oczyszczania ścieków - modernizacja wyposażenia technologicznego komór osadu czynnego.
Modernizacja węzła piaskowego, polegająca na przebudowie i unowocześnieniu istniejących piaskowników.
Budowa instalacji termicznej hydrolizy osadów, dzięki której poprawi się efektywność fermentacji osadów, zwiększy się produkcja biogazu, a zredukuje masa osadów wymagających spalenia.
Budowa instalacji do usuwania azotu z odcieków, która pozwoli znacząco zredukować ilość azotu zawracanego z procesów przeróbki osadu do procesu oczyszczania ścieków.
Budowa instalacji do odzysku fosforu z odcieków, która umożliwi odzyskiwanie związków fosforu będących efektem wcześniejszych procesów.

Ciekawostki historyczne

GOŚ ŁAM zastąpiła starą Stację Oczyszczania Ścieków na Lublinku, która powstała w 1930 roku i była dziełem naczelnego inżyniera Wydziału Kanalizacji i Wodociągów Łodzi - Stefana Skrzywana. Miejsce budowy tego obiektu zostało wybrane w oparciu o projekt zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków, który opracował inżynier William Herlein Lindley. W swoim modelu wykorzystał naturalne ukształtowanie terenu, jego nachylenie i około 100 m różnicy pomiędzy najwyżej i najniżej położonym obszarem miasta. Woda z północno-wschodnich Wzgórz Stokowskich spływa grawitacyjnie do najniżej położonej części południowo-zachodniej w kierunku Lublinka. Ten sposób usuwania ścieków był najtańszy, bo nie wymagał korzystania z urządzeń do przepompowywania. W projekcie Lindleya z 1909 z założenia ścieki miały być oczyszczane zarówno mechanicznie – poprzez usuwanie osadów na kratach, jak i biologiczne, jednak względy finansowe oraz wybuch II wojny światowej nie pozwoliły zrealizować całego projektu. Poprzestano na oczyszczalni mechanicznej. Taki stan trwał nieprzerwanie do 1996 r., do czasu uruchomienia Grupowej Oczyszczalni Ścieków Łódzkiej Aglomeracji Miejskiej.

Dane eksploatacyjno-technologiczne GOŚ ŁAM (do pobrania):

Dział Oczyszczalni Ścieków
ul. Sanitariuszek 66, 93-469 Łódź
tel: (42) 640-47-80